Leestijd: 3 minuten
Nieuwe sluis een zegen voor de wachtende automobilist of gift voor de luie pleziervaarder?
In de auto in de file staan door een open brug is een ergernis van velen. Ook Carolus Poldervaart, van ingenieursbureau Royal HaskoningDHV baalt elke keer. Daar moet toch iets voor te bedenken zijn. Zeker als je kijkt naar de Zeelandbrug, de Ketelbrug en de Haringvlietbrug. Tijdens het vaarseizoen, als veel vaartuigen doorgang moet worden verleend, veroorzaken deze drie bruggen samen gemiddeld zo’n vijftien kilometer file per dag, met een forse piek in de zomermaanden. Dan moeten de bruggen namelijk regelmatig open voor passerende plezierjachten!
Kantelsluis voor de brug die te vaak open staat
Op diverse locaties kun je lastige alternatieven voor een openstaande brug toepassen. Zoals een detour, in Bruinisse,waar het verkeer om de sluis rijdt. Of een naviduct, zoals in Enkhuizen, waar de weg onder de vaarroute door gaat. Dat lukt niet bij de Zeelandbrug, de Ketelbrug en de Haringvlietbrug: ze moeten of flink hoger gemaakt worden of er moet een tunnel komen om files te voorkomen. Problemen kun je altijd vanuit meerdere hoeken aanpakken. Twijfelachtig of dat in deze gevallen ook is gebeurd. De hoeveelheid aan plezierjachten die door een open brug willen is door Poldervaart namelijk opgevat als een vast gegeven, iets wat niet meer zal veranderen.
De weg – en waterbouwkundige onderzoekt en ontwerpt en komt aan het einde van de zomer met de Kantelsluis. Een sluis waar de brug niet voor open hoef.Het gaat om een drijvende buis met twee kanaaltjes aan de zijkanten. Als een schip aan komt varen, opent de deur van een van de kanalen. De hoogte van het water daarin is gelijk aan die van de rivier. Het schip meert binnen af op een drijvende steiger, net als in een jachthaven. Vervolgens sluiten de deuren en kantelt de sluis zo’n dertig graden. Het schip komt daardoor acht meter lager te liggen. Dat gebeurt puur door de kanteling. De sluis verpompt geen water en verandert ook niet van plek. Het hele kanaal gaat naar beneden. Daarna varen de schepen er doorheen. Omdat de boten nu veel lager liggen, kunnen plezierschepen met een hogere mast onder de gesloten brug doorvaren. Tijdwinst voor schippers en automobilisten. Briljant idee, meteen doen, of toch niet?
Dure ingreep, wie betaalt?
Het bouwen van de sluis vergt, afhankelijk van de afmetingen, een investering van ongeveer 60 miljoen euro, maar levert volgens de bedenkers uiteindelijk veel meer op. Uit een Maatschappelijke Kosten en Batenanalyse (MKBA) blijkt dat bijvoorbeeld de sluis onder de Haringvlietbrug over een periode van 25 jaar per saldo 100 miljoen euro oplevert. De terugverdientijd van de sluis is dan 12 jaar. Die 100 miljoen baseert Royal HaskoningDHV vooral op het feit dat auto’s en vrachtwagens minder lang in de file staan.
Die verwachte baten in de MKBA zijn misschien wel normatief te bepalen maar zullen nooit werkelijk terechtkomen bij de investeerder van de Kantelsluis, Rijkswaterstaat (RWS) in dit geval. Of gaan de chauffeurs nu ze niet meer hoeven te wachten aan het begin van de brug een verplichte bijdrage in een klompje afgeven? Net als de schippers die in sommige dorpen hun bruggentol in het klompje gooien van de plaatselijke brugwachter. En daar zijn we meteen bij de mensen die het meeste voordeel opstrijken. Want waar gaat het nu eigenlijk om. Een investering van 60 miljoen euro, nodig om pleziervaarders onder een brug door te kunnen laten varen, terwijl de mast opstaat. RWS staat in ieder geval nog niet te trappelen om te investeren, wie wel?
Vaarbelasting
Waarom niet gewoon de kosten van de stagnaties door een open brug aan de pleziervaarders doorberekenen? Als de brug openen bijvoorbeeld 300 euro per boot kost, zul je zien dat 99 procent van de boten er ineens met wat extra handelingen gewoon onderdoor kan. In ruwweg dezelfde tijd als wachten tot de brug open is. Natuurlijk kunnen nog niet alle boten hun mast laten zakken, maar veel plezierjachten kunnen wel degelijk gewoon van alles inklappen of inschuiven, maar ze vinden zo’n brug makkelijker of zelfs leuk om te zien. Schaf gewoon een uitgebreidere boot aan of start als pleziervaarders de discussie waarom het niet standaard op de meeste boten zit. Een kantelsluis voor de plezierjacht: misschien tijd om de discussie over vaarbelasting weer eens op te rakelen.
Inventief hoogstandje
De kantelsluis is een vindingrijke aanvulling op de reeds bestaande collectie van indrukwekkende Nederlandse civiele kunstwerken. En daar waar afwegingen gemaakt worden over nieuwe bruggen, die al dan niet open moeten kunnen of wel of niet een hogere doorgang nodig hebben is de kantelsluis zeker een erg goed alternatief. Maar dan hoor ik graag overwegingen die gaan over bouwkundige aspecten en de impact op bijvoorbeeld de beroepsvaart. En daarbij mag de pleziervaart zeker mee profiteren van beslissingen die genomen worden. Maar zolang ze geen volwaardige deelnemer is met een eigen financiële bijdrage mag ze nooit de leidende factor zijn.
